Recensie: Herrek – Waktu Dulu

Toen ik een kind was, zei de juffrouw tegen mij: ‘Jij moet maar dominee worden. Je weet zoveel van de Bijbel!’ Zelf had ik daar toch net wat andere ideeën over. Zendeling wilde ik namelijk worden. Dan kon ik ook uit de Bijbel vertellen, maar dat wel in verre landen en vooral: spannende avonturen beleven! Van dat laatste was ik heilig overtuigd. Dat kwam door de zendingsverhalen waar wij op de hervormde basisschool mee overgoten werden. Ik denk aan legendarische boeken als Tekko de bosneger en vooral de Wambo-trilogie van Piet Prins. Die laatste serie speelt zich af op Nieuw-Guinea, waar Wambo de Papoea, die leeft tussen de koppensnellers, uiteindelijk in aanraking komt met de ‘witte mensen’, oftewel een zendelingenpost. Zulke avonturen wilde ik als ‘witte Waddinxveense jongen’ ook wel meemaken!

Ik moest daar aan denken terwijl ik het album Waktu Dulu van Herrek beluisterde. Dit album is namelijk gebaseerd op herinneringen van Gerrit van der Scheer, die als jongetje van zijn tweede tot en met negende levensjaar op Papoea leefde, als middelste van een zendelingsgezin. ‘Waktu Dulu’ betekent ‘vroeger’. En op dit album gaat Gerrit van der Scheer terug naar zijn jeugdjaren in het kleine plaatsje Kaisah op Papoea.
Voorheen speelde Van der Scheer in bands als Bonne Aparte en Adept. Tegenwoordig maakt hij als gitarist deel uit van Luik en Vandryver. Maar Herrek is dus zijn nieuwe eigen band. Die naam Herrek is trouwens letterlijk de manier waarop de Papoea’s zijn naam Gerrit uitspraken…

Nieuw-Guinea is onderdeel van Indonesië en hoorde vroeger bij Nederlands-Indië. Als het over Nederlands-Indië gaat, zijn er natuurlijk stromen boeken verschenen. In de Nederlandse literatuur is het zelfs een zelfstandig genre geworden: de Nederlands-Indische literatuur. De bekendste roman daaruit is en blijft Max Havelaar van Multatuli, maar vele tientallen romans meer zijn er verschenen en blijven er verschijnen. Ook in de Nederlandse cinema lust men wel pap van de kolonisatietijd in Indië. In de popmuziek is dat eigenlijk heel anders. Bij mijn weten is op dit gebied heel weinig verschenen. Je hebt wel de zgn. ‘Indorock’, maar dat betreft juist rock & roll gemaakt door muzikanten die afkomstig waren uit het voormalig Nederlands-Indië en die hier in Nederland woonden en ook perfect geassimileerd waren.

Herrek maakt juist de omgekeerde beweging: het betreft popmuziek van Nederlanders die ooit in Nederlands-Indië verbleven en allesbehalve geassimileerd waren. De vervreemding druipt er namelijk aan alle kanten van af. Maar daarover straks meer.
Muzikaal wordt er op Waktu Dulu niet zozeer een verbinding gezocht met de muzikale traditie van Nederlands-Indië of specifieker: van de Papoea’s. Tegelijk kent het album wel een sfeer die perfect past bij het tropische klimaat van Papoea. Die sfeer zou je in één woord loom kunnen noemen. Die loomheid heeft Gerrit van der Scheer sowieso al in zijn prettig zachtaardige stem zitten. Maar de loomheid is al te horen, voordat er iets gezongen is. Het album begint namelijk met een soort zachte krekelgeluiden. Je voelt de hitte als het ware. Het speeltempo is vervolgens ook meestal traag. Tegelijk is het niet slaapverwekkend. Nee, daarvoor zitten er teveel scherpe randjes aan de muziek en zindert het met name tekstueel. Er zit een soort onderhuidse spanning in. Neem de beginregels van het openingsnummer:

A deep rest is holding us all
The sun forces us to keep calm
We feel the tension rising though
In a minute it’s all changing you know

Die spanning wordt een soort horror in het aangrijpende The Dark. Dit liedje vertelt het verhaal over een jonge Papoea-vrouw, die ongewild zwanger is geraakt na een slippertje. Het staat al vast: ze zal de pasgeborene niet voeden, maar laten sterven. De klagende stem van Ilse Hamelink gaat hierbij door merg en been. En zingt Van der Scheer dan: I don’t see anyting of me in them. Over vervreemding gesproken!
Dat klinkt ook door in het slotnummer White, waarin het blanke jongetje, ondanks zijn speelgoed, alleen blijft. Niemand nodigt hem uit. In vier zinnen worden de vervreemding en de eenzaamheid bijna tastbaar.

In de info van label Snowstar Records las ik dat Herrek zich deels heeft laten inspireren door de hedendaagse Brooklyn-scene. Er worden verder geen namen genoemd, maar je kunt denken aan bands als The Dirty Projectors, Animal Collective, Tv on the Radio, Grizzly Bear, MGMT en Yeasayer. Eerlijk gezegd hoor ik dat er niet zo in terug en ik vind dat ook niet zo erg. Ik heb het één en ander van die Brooklyn-scene in de kast staan, maar vond bijvoorbeeld de laatste worp van Grizzly Bear wel erg gekunsteld. Ook Animal Collective stuiterde op hun nieuwste album werkelijk alle kanten uit. Die Brooklyn-scene is vaak meer muziek voor het hoofd dan voor het hart. Terwijl Herrek juist wel muziek voor het hart maakt. En muzikaal ook veel verstilder en, zoals gezegd, lomer is. Alleen Tiger Eyes, het enige echte uptempo nummer, met tribal drums en koortjes, deed me sterk aan Yeasayer denken. Verder riep het bij mij meer de muziek op van de vroege Low, maar dan met keys. Tussen twee haakjes: de toetsenpartijen op Waktu Dulu zijn van een grote schoonheid en sfeergevoeligheid. Waarvan acte. Maar goed, ik moet dus eerder denken aan slowcore, als ook aan dreampop. En ook de folk is nooit ver weg. Bovendien neemt Herrek ook regelmatig de tijd voor heerlijke outro’s, waar zich ook postrock-invloeden laten gelden.

Bij het prachtige liedje Team schoot mij een eerder project van Van der Scheer te binnen, dat hij samen met zijn levensgezellin Ilse Hamelink, deed. Ik heb het over Genève dat met 1551 een prachtige bewerking gaf van traditionele Psalmen. Op Mousique was hier eerder aandacht voor. Het koortje in het begin van Team klinkt als een psalmodie, waaroverheen Van der Scheer dan met zijn fraaie stem zingt over de aansluiting die hij als kleine jongen zocht bij de Papoea-kinderen. Tegelijk deed het me ook denken aan Listening Wind, dat prachtige nummer van een andere New Yorkse band, maar dan uit de jaren ’80: Talking Heads.

Aan het eind van het album hoor je opnieuw diezelfde krekelgeluiden, waar het album mee begon. De cirkel is rond. Helaas duurt die ommegang maar zeven nummers. Eigenlijk is dat het enige minpunt: de plaat duurt een half uur. Veel te kort! Het enige recept daartegen is de repeatknop indrukken. Dat heb ik de afgelopen weken dan ook vaak gedaan bij dit intense album.
Het is nog maar begin februari, maar ik meen dat ik met Waktu Dulu al een jaarlijstjeskandidaat in handen heb.

Waktu Dulu verschijnt op 15 februari